هر مطلب شامل چند نکته جالب، کاربردي و مهم است که به برخي از اين نکات زيبا پرداخته مي‌شود. اين نکته ها - در حد ممکن - کوتاه و کاربردي است؛ زيرا با توجه به هجوم اطلاعات تفصيلي پيرامون شما، گلگشت تنها قصد آن دارد تا در جمع بندي و استفاده از آن چه مي‌دانيد، به شما ياري رساند .

در اين گل‌گشت، پنجاه تکه نور از اين درياي نوراني را براي شما فراهم کرده‌ايم. اميد که مقبول افتد.

3 نکته درباره قرآن

1- اين نکته را شنيده‌ايد که «هر کس در دوران جواني قرآن را قرائت کند در حالي که به آن ايمان دارد، قرآن با گوشت و خونش آميخته مي‌شود». فکر آن که قرآن در رگ‌هاي انسان بگردد و در سينه او بطپد، آدمي را به وجد مي‌آورد. جالب آن‌جاست که اين خصوصيت، فقط در مورد جوانان آمده است و اين فرمايشي از امام صادق ^(ع) است .

 2- اين نکته را هم بشنويد که قرآن به دو صورت نازل شده است؛ يک بار در بيست و سوم ماه مبارک رمضان، از لوح محفوظ خداوند به سوي کعبه انزال يافت و يک بار ديگر به صورت تدريجي و طي بيست و سه سال، از خداوند به جبرئيل و از جبرئيل به پيامبر اکرم ^(ص) تنزيل پيدا کرد. نکته جالب آن که چون کلمه انزال براي فرود آمدن دفعي و کلمه تنزيل براي نزول تدريجي استفاده مي‌شود، در سوره قدر، مصدر انزال مشاهده مي‌شود .

 3- آيا مي‌دانيد اميد بخش‌ترين آيه قرآن کدام است؟ اين مطلب را امام علي ^(ع) به نقل از رسول خدا ^(ص) بيان مي‌فرمايد: «اميد بخش ترين آيه قرآن، آيه 114 سوره هود است ». اگر به اميد نياز داريد، به سراغ قرآن برويد و اين آيه را با اشتياق جستجو کنيد  (نماز را در دو طرف روز و اوائل شب برپا دار، چرا كه حسنات، سيئات (و آثار آنها را) بر طرف مي‏سازند، اين تذكري است براي آنها كه اهل تذكرن) (وَأَقِمِ الصَّلاَةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِّنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ ذَلِكَ ذِكْرَى لِلذَّاكِرِينَ)

12 نکته درباره قصه‌هاي قرآني

 1- بنا به تحقيق، 208 قطعه داستاني در قرآن مجيد آمده است که برخي ادامه برخي ديگر مي‌باشند و بعضي از آنها نيز کامل و مستقل مي‌باشند.

  63 -2 سوره از 114 سوره قرآن کريم، حاوي قصه و حکايت است و اين يعني آن که بيش از نيمي از سوره‌هاي قرآن، با هنر قصه پردازي به انتقال پيام خود پرداخته‌اند.

 -3 بيشترين قصه‌هاي قرآني ابتدا در سوره اعراف و پس از آن بقره مي‌باشند و سوره آل عمران در رتبه سوم قرار دارد .

 -4 بيشترين داستان‌هاي قرآني درباره حضرت موسي و قوم بني‌اسرائيل و فرعونيان است. پس از آن، بالاترين آمار متعلق به داستان‌هاي حضرت ابراهيم ^(ع) و داستان‌هاي حضرت عيسي ^(ع) و مادرش حضرت مريم ^(ع) است .

 -7 گروهي از داستان‌هاي قرآني با روش نوين (چکيده نويسي) آغاز مي‌شود: يعني قبل از شروع متن اصلي داستان، در جملات کوتاهي چکيده و هدف اصلي داستان مي‌آيد و سپس از ايجاد آمادگي ذهني، به اصل مطلب پرداخته مي‌شود. به عنوان نمونه، به آيات 10 تا 20 سوره اعراف - داستان آفرينش - مراجعه نماييد .

 8- گاهي از همين روش به صورت معکوس استفاده شده است؛ يعني ابتدا داستان اصلي آورده شده، سپس به بيان خلاصه و چکيده آن پرداخته شده است تا در جمع بندي به خواننده کمک نمايد. (آل عمران/59).

9-  شيوه قرآن در بيان قصه‌هاي عاشقانه بسيار لطيف و عبرت انگيز است. در قرآن کريم سعي شده است تا با مسائل عشقي به صورت سمبليک و اشاره وار برخورد شود و از ارائه جزئيات يا به زبان آوردن صريح و زننده، خودداري شود. با خواندن داستان يوسف و زليخا، اين نکته را در خواهيد يافت .

 -10 يک نکته جالب در داستان‌هاي قرآني، شکسته شدن حصار زمان است. گاهي حتي يک داستان در دل داستان ديگر آورده مي‌شود. در حالي که در زمان‌هاي مختلف رخ داده‌اند.  اين خصوصيت قرآن، باعث مي‌شود تا انسان با دقت و موشکافي، سعي در چيدن صحيح قطعات مختلف اين داستان‌ها نمايد و تمرکز بيشتري پيداکند .

 -11 نکته زيباي ديگر آن‌که در قصه‌هاي قرآني، جايگاه خاص زنان و نقش تعيين کننده و محوري آنان در اغلب داستان‌هاي قرآني است: (تحريم 10 و 11) . زنان در داستان‌هاي قرآني، به وضوح معرفي مي‌شوند و شخصيتي مستقل دارند .

 -12 قرآن در جاهايي که مي‌خواهد الگويي عمومي ارائه کند و يا اندرزي فراگير در داستان‌هاي خود مطرح کند، از کلمات عامي مانند مردي از خاندان فرعون (مؤمن/28) يا زن لوط و زن نوح (تحريم/10) استفاده مي‌کند .

8 نکته تربيتي در قرآن

 -1 اگر قصد راهنمايي و تربيت کسي را داريد، در قدم اول از گفتار نرم و با محبت بهره گيريد، حتي اگر مخاطب شما فرعون سرکش يا سران لجوج کفار جاهلي باشند: (طه/44 و شعرا/215(

2- الف) گفتار و رفتار آدمي در هر زمان و مکان، در حافظه الهي محفوظ است; مراقب باشيد; (لقمان/16 و کهف/30)

ب) نسبت به انسان‌هاي اطرافت، احساس مسئوليت کن و آنها را از کارهاي بد بازدار و به کارهاي خوب تشويق کن. اين لازمه استحکام يک پيکر است و بني آدم اعضاي يکديگرند: (لقمان/17)

ج) در رفتارهاي اجتماعي دقت کن! مبادا با غرور رويت را از ديگران برگرداني يا مثل متبکران راه بروي، مبادا تندرو و کندرو شوي، ميانه‌روي بهترين روش است. مراقب باش صدايت را بر سر کسي بلند نکني و خلاصه در يک کلام، آدم باش (لقمان/18و19)

3- قرآن کريم به شدت با پيروي از جمع (خواهي نشوي رسوا، همرنگ جماعت شو) و حرکت به دنبال اکثريت، مخالف است. قرآن مي گويد: اگر بخواهي از اکثريت مردم فقط به اين خاطر که اکثريت هستند، پيروي کني، بدون شک از راه خدا دور مي شوي ; هميشه با چشمان باز تصميم بگير: (انعام/116 و اسراء/36).

4- هميشه بزرگ ترها، بهترين حرف را نمي زنند و هميشه حرف گوش کني و اطاعت از بزرگان، انسان را به سعادت نمي رساند. اين پيام تربيتي قرآن است که حتي در اطاعت از بزرگان هم گوش و چشمت را باز کن که فردا فقط و فقط خودت پاسخ گوي اعمالت خواهي بود؛ نه بزرگ‌ترهايت. (احزاب/67).

5- علم بهتر است يا ثروت؟ جواب آن را در آيه 247 بقره پيدا خواهيد کرد.

6- امانت داري يکي از ارزشمندترين ارزشهاي قرآني است . حضرت موسي ^(ع) را به خاطر امانتداري و قدرتش، در خانه حضرت شعيب پناه دادند. (قصص/26) و حضرت يوسف را به خاطر امانتداري وعلمش، بر خزانه مصر نشاندند. (يوسف/55) و حتي رسول خدا ^(ص) که از سوي خداوند برگزيده شد، مشهور به امانتداري و به محمد امين معروف بود.

7- اگر مي خواهيد مخاطبان به سوي شما جذب شوند، ابتدا به خودتان بپردازيد! روح خشک و سنگين و بي لطافت، هيچ گاه در امر تربيت موفق نمي شود. مهرباني، دلسوزي و رقت قلب را در خود بپروريد تا مردم بي آن که شما متوجه شويد، در اطراف شما جمع گردند: (آل عمران/159)

8- آيا دوست داريد که دشمن خود را به يک دوست تبديل کنيد؟ به هر بدي که در حق شما کرد، با خوبي پاسخ گوييد.  اين را قرآن تجويز مي‌کند: آيه 34 سوره فصلت را بخوانيد!

10نکته در خصوص سلامتي در قرآن

1- بخوريد و بياشاميد اما به اندازه کافي و لازم، زيرا پرخوري و زياده روي؛ سلامت شما را به خطر مي اندازد: (اعراف/31)

2- همه دردها و ناراحتي هاي خود را مي توانيد با قرآن ريشه کن سازيد; قرآن بخوانيد و به آن عمل کنيد و با روح قرآن مرتبط و همنوا گرديد تا همه سيستم هاي روح و جسم شما در تعادل مطلوب خود قرار گيرند; (يونس/57 و اسراء/82) .

3-در فرهنگ قرآني، اين خداوند است که بيماري ها را شفا مي دهد و ديگران، وسيله و واسطه اند; (شعرا/80)

4-  اصل اول در سلامتي و صحت غذاها به فرموده قرآن، آن است که حلال و پاکيزه باشند.

اين گونه غذا، مي تواند مقدمات سلامتي را در بدن انسان فراهم نمايد; اما اين که يک ماده خوراکي واحد با ترکيبات غذايي ثابت و مشخص، در اثر حلال يا حرام بودن، داراي آثار متفاوتي بر سلامت انسان گردد، بحث علمي بسيار عميقي مي طلبد; (نحل/114 و بقره 168). حلال يعني چيزي که ممنوعيت شرعي ندارد و طيب يعني چيزي که موافق طبع سالم انساني باشد .

5- بهترين نحوه تغذيه براي سلامت انسان که مورد سفارش قرآن کريم است، خوردن صبحانه و شام است; يعني غذاي روزانه در دو وعده اصلي در اول روز و آخر روز صرف گردد. اين شيوه غذا خوردن بهشتيان است که در سوره مريم، آيه 62 آمده است .

6-  به فرمان قرآن، مؤمنان شايسته ترين افراد در استفاده از نعمت هاي الهي - مانند غذاهاي پاکيزه - مي باشند. خداوند مي فرمايد: چه کسي اين غذاهاي پاکيزه را بر شما حرام کرده است؟ اين ها زيبايي هاي زندگي دنياست که خداوند براي بهترين بندگانش خلق نموده است. پس از نعمت هاي خداوند استفاده کنيد؛ (اعراف/32 و مائده/87 و 88) . به قول امام علي (ع)، خداوند همان قدر از حرام شمردن آن چه حلال نموده است، ناراحت مي شود که حرام او را ناديده بگيريد و مانند يک امر حلال انجام دهيد .

7- جالب است بدانيد که خداوند مستقيما در قرآن به خوردن گوشت و ماهي و ميوه اشاره مي کند و آنها را از نعمت هاي زندگي بخش الهي برمي شمارد و از ما مي خواهد که از آنها بخوريم که به ترتيب در سوره مائده آيه 1 و 96، سوره نحل، آيه 14 و سوره مؤمنون آيه 19 آمده است .

8- مسئله خوراک در قرآن، آن قدر مهم است که در يک آيه مستقيما فرمان داده شده است که انسان با دقت و تامل در غذايي که مي خورد، بنگرد (عبس/24) يعني اين که يک انسان قرآني، بايد در نحوه تغذيه خود، نهايت دقت را داشته باشد .

9- خداوند در قرآن کريم خواب را يکي از عوامل سلامت و آرامش روح انسان برمي شمارد و آن را نعمتي قابل ستايش و آيه اي از آيات اعجازآميز الهي معرفي مي کند؛ (روم/23 و فرقان/47)

10- آيا مي دانيد در فرهنگ قرآني، سخت ترين و ناگوارترين بيماري ها چيست؟ قرآن مستقيما به اين بيماري اشاره نموده، آن را نام مي برد . اين بيماري، مرض قلب يا بيماري دل نام دارد; چون وقتي روح و دل فردي به اين بيماري گرفتار شد، از شنيدن و ديدن و درک حقايق عاجز مي شود و اين بدترين وضعي است که يک انسان پيدا مي کند؛ (اعراف/179 و توبه/125)

11نکته روانشناسي در قرآن

1- از ديدگاه قرآن، سه نوع شخصيت اساسي وجود دارد; مؤمن، کافر و منافق؛ (آيات 2 تا 20 سوره بقره)

2- شخصيت هاي مؤمن، خود داراي سه درجه شخصيتي مي باشند؛ آنان که به خود ظلم مي کنند، آنان که ميانه رو هستند و آنان که پيشتازانند؛ (فاطر/32)

3- مشخصه بارز شخصيت کافر آن است که دل و انديشه اش را قفل کرده است و راهي براي نفوذ هيچ حرف تازه و انديشه متفاوتي نگذاشته است و به همين دليل، از درک حقايق عاجز است.

4- خصوصيت بارز شخصيت منافق از ديدگاه قرآن، دوگانگي ريشه اي در ظاهر و باطن است؛ به همين دليل، مبتلا به شک و ترديد و عدم قدرت تصميم گيري و ناتواني در قضاوت مي شود؛ (بقره/8 تا 20 و منافقو) .

5- در قرآن کريم، در آيات فراواني از اندوه، علل ايجاد کننده آن و راه هاي برطرف ساختن آن سخن رفته است. گاهي اندوه فراق را با ديدار و گاهي اندوه فقر را با بشارت و گاهي اندوه رسول خدا (ص) را به دلداري حضرت حق، درمان نموده است .

6- در ديدگاه قرآن، ترس دو نوع است; ترس پسنديده و ترس ناپسند; ترس پسنديده، همان ترس از خداوند و عدالت اوست که منجر به اصلاح رفتار مي شود؛ (انفال/2) و ترس ناپسند، اضطرابي شديد با علت مشخصي است که تسلط بر نفس را از بين مي برد و بايد با آن مبارزه شود; (احزاب/10 و 11 )

7-  از نظر قرآن دو نوع خشم وجود دارد; خشم مفيد و متعادل و خشم مخرب و نابهنجار؛ خشم متعادل، راهي براي رسيدن به هدف در مواقع لزوم است و خشم مخرب را بايد درمان کرد. قرآن کريم با توصيه به صبر و پاسخ گويي با عمل نيک و با وعده بهشت و پاداش اخروي، به وسيله سفارش به بخشش و عفو، يادآوري قدرت و خشم خداوند و ... به درمان بيماري سلامتي سوز خشم و عصبانيت پرداخته است .

که به ترتيب در سوره شوري، آيه 43، فصلت، آيه 34، آل عمران، آيات 133 و 143، شوري، آيات 36 و 37 و نور، آيه 22 بيان شده است.

8- در قرآن به سه نوع از مکانيسم هاي دفاعي - رواني اشاره شده است که عبارتند از: فرافکني (منافقون/4)، دليل تراشي (بقره/11 و 12) و واکنش سازي (بقره/204 و 205 و منافقون/4 ).

9- در فرهنگ قرآن يکي از راه هاي مؤثر و اساسي روان درماني، استفاده از مواعظ و اندرزهاي قرآني است؛ (يونس/57)

10- در روش روان درماني قرآني، ايمان، توليد امنيت دروني و آرامش مي نمايد؛ (انعام/82 و رعد/28).

11- ياد خدا، آرام بخش دلهاست؛ (رعد/28.(

10 نکته از دانشمندان درباره قرآن

1- گوته، شاعر و نويسنده معروف آلماني مي گويد: ساليان دراز کشيشان از خدا بي خبر، ما را از پي بردن به حقايق قرآن مقدس و عظمت آورنده آن دور نگه داشتند; اما هر قدر که ما قدم در جاده علم و دانش نهاديم و پرده تعصب را دريديم، عظمت احکام مقدس قرآن، بهت و حيرت عجيبي در ما ايجاد نمود. به زودي اين کتاب توصيف ناپذير، محور افکار مردم جهان مي گردد!

2- آلبرت انيشتاين که نيازي به معرفي ندارد، مي گويد: قرآن کتاب جبر يا هندسه نيست; مجموعه اي از قوانين است که بشر را به راه صحيح، راهي که بزرگ ترين فلاسفه و دانشمندان دنيا از تعريف و تعيين آن عاجزند، هدايت مي کند.

3- ويل دورانت، دانشمند امريکايي شرق شناس، مي گويد: در قرآن، قانون و اخلاق يکي است . رفتار ديني در قرآن، شامل رفتار دنيوي هم مي شود و همه امور آن از جانب خداوند و به طريق وحي آمده است . قرآن در جان هاي ساده عقايدي آسان و دور از ابهام پديد مي آورد که از رسوم و تشريفات ناروا آزاد است .

4-پروفسور آرتور آربري که يکي از مترجمان مشهور قرآن به زبان انگليسي است، مي گويد: زماني که به پايان ترجمه قرآن نزديک مي شدم، سخت در پريشاني به سر مي بردم; اما قرآن آنچنان آرامش خاطري به من مي بخشيد که براي هميشه به خاطر خواهم داشت. من در حالي که مسلمان نيستم، قرآن را خواندم تا آن را درک کنم و به تلاوت آن گوش دادم تا مجذوب آهنگ هاي نافذ و مرتعش کننده اش شوم و تحت تاثير آهنگش قرار گيرم و به کيفيتي که مسلمانان واقعي و نخستين داشتند، نزديک گردم تا آن را بفهمم .

5- لئوتولستوي، نويسنده معروف روسي مي گويد: هر کس که بخواهد سادگي و بي پيرايگي اسلام را دريابد، بايد قرآن مجيد را مورد مطالعه قرار دهد. در قرآن قوانين و تعليمات حقيقي و احکام آسان و ساده براي عموم بيان شده است . آيات قرآن به خوبي بر مقام عالي اسلام و پاکي روح آورنده اش گواهي مي دهد .

6- دکتر هانري کربن، اسلام شناس معروف فرانسوي، سخن جالبي درباره قرآن دارد. وي مي گويد: اگر قرآن خرافي بود و از جانب خداوند نبود، هرگز جرات نمي کرد که بشر را به علم و تعقل و تفکر دعوت کند . هيچ انديشه اي به اندازه قرآن محمد (ص) انسان را به دانش فرا نخوانده است تاآن جا که نزديک به نه صد و پنجاه بار در قرآن، از علم و عقل و فکر سخن رفته است .

7- ارنست رنان، فيلسوف معروف فرانسوي مي گويد: در کتابخانه من هزاران جلد کتاب سياسي ، اجتماعي، ادبي و ... وجود دارد که هر کدام را بيش از يک بار نخوانده ام; اما يک جلد کتاب هست که هميشه مونس من است و هر وقت خسته مي شوم و مي خواهم درهايي از معاني و کمال به رويم باز شود، آن را مطالعه مي کنم. اين کتاب، قرآن - کتاب آسماني مسلمانان - است .

8- ناپلئون بناپارت، امپراطور فرانسه مي گويد: اميدوارم آن زمان دور نباشد که من بتوانم همه دانشمندان جهان را با يکديگر متحد کنم تا نظامي يکنواخت، فقط براساس اصول قرآن مجيد که اصالت و حقيقت دارد و مي تواند مردم را به سعادت برساند، ترسيم کنم. قرآن به تنهايي عهده دار سعادت بشر است .

9- مهاتما گاندي، رهبر فقيد هند هم اعتقاد داشت: از راه آموختن علم قرآني، هر کس به اسرار وحي و حکمت هاي دين، بدون داشتن هيچ خصوصيت ساختگي ديگري پي مي برد. در قرآن هيچ اجباري براي تغيير دين و مذهب انسان ها ديده نمي شود . قرآن به راحتي مي گويد: هيچ زور و اکراهي در دين وجود ندارد .

10- ژان ژاک روسو، متفکر و روان شناس مشهور فرانسوي، برداشت منحصر به فردي از قرآن دارد; او مي گويد: بعضي از مردم بعد از آن که مقدار کمي عربي ياد گرفتند، قرآن را خوانده، اما درست درک نمي کنند. اگر مي شنيدند که محمد (ص) با آن کلام فصيح و آهنگ رساي عربي آن را مي خواند، هر آينه به سجده مي افتادند و ندا مي کردند: اي محمد عظيم! دست ما را بگير و به محل شرف و افتخار برسان . ما به خاطر ياري تو حاضريم که جان خويش را فدا سازيم! !

منابع:

1-  مدخل، سيد عباس قائم مقامي.

2-  مبين، مجله قرآن پژوهي، شماره 5.

3-  قرآن و روانشناسي، عثمان نجاتي.

4- سيماي خانواده در قرآن، زهرا برقعي.

5- شيوه جذب جوانان از ديدگاه قرآن، غلامرضا متقي.

6-  قرآن از ديدگاه 114 دانشمند، محمد مهدي عليقلي.

7- دانستنيهاي قرآن، مصطفي اسرار.

8- قرآن و علوم پزشکي، حسن رضارضايي.