بزرگنمايي:

سیاست و بازاریابی -
قدرت زیاد گوگل برای اندروید دردسرساز خواهد شد
٣٤٨
٠


زومیت / داستان نظارت بر گوگل و اتهاماتی که درباره‌ی اقدامات انحصارطلبانه‌ی آن مطرح می‌شود، موضوع جدیدی نیست. اما این بار به‌نظر می‌رسد قضیه جدی‌تر از دفعات پیشین باشد.
شرکتی در حد و اندازه‌های آلفابت همیشه با موضوع نظارت و بازرسی توسط متولیان قانون‌گذاری در ایالات متحده و کشورهای خارج از آن مواجه بوده است. این داستان سال‌ها است که پی‌درپی تکرار می‌شود؛ کشور یا گروهی از کشورها با هم گوگل را به دادگاه می‌کشانند و سرانجام، به نوعی توافق میان خود دست می‌یابند که بیشتر در خدمت برآورده‌سازی خواسته‌های مطرح‌شده در شکایت اصلی است و همیشه هم پولی به صندوق‌های ایالتی واریز می‌شود؛ در پایان کار، گوگل شادمانه و با خیالی راحت از دادگاه خارج می‌شود.
بیش از 50 ایالت و منطقه در ایالات متحده هم‌اکنون مشغول تحقیق درباره‌ی رفتارهای ضدرقابتی آلفابت و پیروی‌نکردن آن از قوانین ضد انحصارطلبی هستند. اما، این بار قضیه با گذشته فرق می‌کند. آن‌ها این‌بار عزم خود را جزم کرده‌اند تا خطاهای (واقعی یا غیرواقعی) این شرکت عظیم را پیدا کنند. ممکن است بخشی از این حرکت از روی تعصبات باشد؛ اما بیشتر آن در واکنش به شکایت‌های مطرح‌شده علیه گوگل است که بیان می‌کنند حضور گوگل در اینترنت به‌قدری گسترده است که شرکت‌های دیگر توان رقابت با آن را ندارند و عملا، هیچ شانسی برای موفقیت شرکت‌های جدید وجود ندارد.
موضوع این نیست که از گوگل خواسته شود طوری عمل کند که کاربران آن مجبور نباشند حتما از جی‌میل یا کروم روی گوشی‌های مبتنی‌بر اندروید خود (یا اینترنت اکسپلورر روی ویندوز) استفاده کنند و صدها اپلیکیشن جایگزین دیگر وجود داشته باشد که بتوان آن‌ها را به‌صورت پیشفرض استفاده کرد. هرچند، اندروید نقش مهمی در هر دو مورد ایفا می‌کند.
در ایالات متحده، اندروید 50 درصد از سهم بازار گوشی‌های هوشمند را در اختیار دارد. این تعداد در فصل‌های مختلف با تغییرات اندکی مواجه می‌شود؛ اما تقریبا 52 دستگاه از هر 100 گوشی همراه جدیدی که در ایالات متحده به فروش می‌رسد، از سیستم‌عامل اندروید و 48 دستگاه نیز از سیستم‌عامل iOS استفاده می‌کند. به‌نظر تقسیم عادلانه‌ای می‌رسد؛ اما اگر به این واقعیت فکر کنید که گوگل به‌موجب خدمات متنوعی که ارائه می‌دهد و تبلیغات زیادی که دارد، سهم بسیار زیادی در فضای آنلاین را به خود اختصاص داده است، نظرتان قطعا تغییر خواهد کرد.
همه‌ی کارهای گوگل، ازجمله توسعه و پشتیبانی از اندروید، با هدف وسعت‌بخشیدن به سهم آن از بازار انجام می‌شود؛ چرا که گوگل هر سال میلیاردها درآمد به همین طریق کسب می‌کند. از این دیدگاه که کارهای بسیاری برای تقویت جایگاه این خدمات و تبلیغات انجام شده است، تقریبا هر دستگاه صرف‌نظر از اینکه چه‌کسی آن را تولید یا پشتیبانی می‌کند، از دیدگاه مالی برای آلفابت اهمیت می‌یابد و تبدیل به نقطه‌ای برای کسب درآمد می‌شود.
موارد بالا تنها بخشی از نگرانی‌های نمایندگان ایالتی درخصوص رفتارهای ضد رقابتی آلفابت است. در جای دیگری از شکایت آمده است که گوگل باید اطلاعاتی درباره‌ی سهم خود در بازار ایالات متحده ارائه بدهد و 10 رقیب برتر اندروید را در این کشور معرفی کند. نام‌بردن از رقبای اندروید در هوستون تبدیل به یک مشکل اساسی برای این شرکت شده است. اندروید فقط یک رقیب واقعی در این منطقه دارد و اگر گوگل بخواهد مواردی مانند مایکروسافت ویندوز یا Sailfish OS را به‌عنوان رقیب معرفی کند، قطعا نمی‌تواند قانون‌گذاران را قانع کند. ویندوز رقیب اندروید نیست؛ چرا که یکی مربوط‌به گوشی همراه است و دیگری نیست. نرم‌افزاری مانند Sailfish OS شاید نرم‌افزاری عالی باشد و خیلی‌ها باید حداقل یک بار آن را امتحان کنند؛ اما سهم آن از بازار کمتر از یک درصد است.
مسئله‌ی فوق به این دلیل اهمیت دارد که از منظر طراحی، اندروید چیزی جز یک وسیله برای هدایت کاربران به سمت استفاده از خدمات گوگل نیست. شاید گوگل محصولی عالی باشد و شاید بسیاری از افرادی که این نوشته را می‌خوانند هم با این نظر موافق باشند. اما همه می‌دانند که چرا گوگل، سیستم‌عامل خود را رایگان در اختیار کاربران قرار می‌دهد، ولی اگر شرکتی بخواهد به خدمات آن دسترسی داشته باشد، موکدا از طرف این شرکت ملزم به اجرای قوانین خاصی خواهد بود؛ این همان عاملی است که به اندروید، ارزش و مطلوبیت می‌بخشد. فکر می‌کنید آیا بتوان استفاده از یک دستگاه اندرویدی را بدون دسترسی به گوگل پلی (Google Play) متصور شد؟ پاسخ این سؤال، علت رایگان بودن سیستم‌عامل اندروید را توضیح می‌دهد.
اندروید حدود 50 درصد از بازار ایالات متحده را در اختیار دارد. چرا که گوگل به‌خوبی توانسته است سیستم‌عامل خود را با خدماتی که ارائه می‌دهد، ادغام کند. این هدف تنها از طریق طراحی، دست‌یافتنی شده است. 50 درصد دیگر بازار ایالات متحده نیز متعلق به اپل است که آن نیز اکوسیستم کاملا کنترل‌شده‌ای دارد. اپ استور یکی از آن‌ها است. اپل حتی به شرکت‌های دیگر اجازه‌ی استفاده از نرم‌افزار خود را هم نمی‌دهد. تفاوت اپل و گوگل (و علت آنکه اپل موضوع بازرسی‌های ضد انحصارطلبی نیست) آن است که اپل مالک سرویس‌های Ad Mob، یوتیوب، جی‌میل، موتور جست‌وجو، نست (Nest) یا ویز (Waze) نیست و سرویس‌های معادل آن‌ها را هم در اختیار ندارد. احتمالا حالا دیگر متوجه موضوع شدید.
اصلا جای تعجب نخواهد بود که اگر این‌بار حداقل یکی از بازرسان پیشنهاد لزوم استقلال گوگل از آلفابت را مطرح کند، یا حتی اگر گفته شود که اندروید باید یک نهاد مستقل از گوگل باشد؛ اما این اقدامات هیچ‌کدام از مشکلات موجود را حل نخواهد کرد. بلکه صرفا کاری نمادین برای اثبات این موضوع خواهد بود که یکی از مسئولان درصدد برآمده تا با تجزیه‌ی این شرکت بزرگ فناوری، نظر موافق رای‌دهندگان حوزه‌ی انتخابیه‌ی خود را جلب کند و این همه‌ی آن چیزی است که در سال 2019 می‌توان انتظار داشت؛ یا شاید گوگل باز هم صرفا با پرداخت مبلغی به‌عنوان جریمه یا خسارت باز هم اجازه یابد که همچنان به کار خود ادامه بدهد.